Ἑλληνικά
«Εἰ οἱ θεοὶ διαλέγονται, τῇ τῶν Ἑλλήνων γλώττῃ χρῶνται»
Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2024
Η Πλατωνική Θεωρία των Ιδεών
Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 2024
Η Ιατρική των Ελλήνων
Αλλά και από τις περιγραφές του Ομήρου συμπεραίνουμε πως οι άνθρωποι τότε γνώριζαν πώς να περιποιούνται μόνοι τους και αποτελεσματικά τραύματα, πληγές και ελαφριές ασθένειες. Ο Όμηρος, ακόμη, αναφέρει τα γνωστά σε όλους μας αγχολυτικά!
- Ασκληπιός: Τιμούνταν ως «θεός» της ιατρικής και της υγείας γενικότερα και ιερά προς τιμήν του, στα οποία κατέφευγαν ασθενείς από όλα τα μέρη του κόσμου, υπήρχαν διάσπαρτα παντού. (π.χ. Ασκληπιείο δίπλα στο θέατρο της Επιδαύρου).
- Μελάμπους: Σύμφωνα με τον Καθηγητή Πανεπιστημίου Δ. Κουρέτη, θεωρείται ο πρώτος Ψυχοσωματιστής Ιατρός, καθώς κατά την παράδοση θεράπευσε την μανία (τρέλλα) των Προιτίδων, κορών του αρχαίου βασιλιά της Τίρυνθας, Προίτου.
- Κωκυτός: Ιατρός, μαθητής του Κενταύρου Χείρωνος που επισκέφθηκε τον τραυματία Άδωνη.
- Εύμηλος ο Θηβαίος: συνέγραψε το έργο «Ιππιατρικόν».
- Γόργασος: Προς τιμήν του υπήρχε ιερό στην Μεσσηνία, στο οποίο προσέτρεχαν ασθενείς, προκειμένου να βρουν ίαση στις ασθένειές τους.
- Αισχρίων: Ιατρός από την Πέργαμο. Ήταν αυτός που δίδαξε στον Γαληνό Φαρμακολογία και ο τελευταίος, με την σειρά του, τον χαρακτήρισε «φαρμάκων εμπειρικότατον». Χαρακτηριστική ήταν η θεραπεία του για δάγκωμα λυσσασμένου ζώου, την οποία αναφέρει ο Γαληνός. Έβαζε στάχτη από καβούρια, τους ποτάμιους καρκίνους, όπως τους αποκαλεί.
- Απολλώνιος ο Κιτιεύς: Ο σημαντικότερος Κύπριος Ιατρός, που συνέγραψε τα «περί Επιληψίας» και «Περί Άρθρων Πραγματεία», όπου περιγράφει την ανάταξη εξαρθρωμένων μελών του ανθρωπίνου σώματος με τεράστια ακρίβεια (τον αναφέρει και ο Ιπποκράτης).
- Δάρδανος: Έφερε το παρανόμι Ασκληπιάδης και θεωρούνταν πρόγονος του Ιπποκράτη.
- Αρεταίος: Από αυτόν έλαβε το όνομά του ο «Διαβήτης».
- Ηρόφιλος: Πρώτος διατύπωσε την θεωρία ότι τα συναισθήματα πηγάζουν από τον εγκέφαλο και όχι από την καρδιά.
- Ηρακλείδης ο Ταραντίνος: Στρατιωτικός ιατρός, ο οποίος ασχολήθηκε κυρίως με την χειρουργική αλλά και με την παθολογία, την οφθαλμολογία και την φαρμακολογία.
- Φίλιππος ο Ακαρνάν: Προσωπικός ιατρός του Μ. Αλεξάνδρου, όπως και οι Αλέξιππος, Ανδροκίδης, Παυσανίας, κ.α.
- Ευήνωρ: Περίφημος γυναικολόγος.
- Δημήτριος Απαμεύς: Εισήγαγε τους όρους: «μανία, πριαπισμός, φρενίτις, ληθαργία».
- Ξενοφών ο Αλεξανδρινός: Ασχολήθηκε με την θεραπεία του καρκίνου.
- Σωρανός: διάσημος γυναικολόγος, γνωστός και ως «πρίγκηψ των ιατρών», όπως τον αποκαλούσαν.
- Ασκληπιάδης: Ψυχίατρος που θεράπευε τους ψυχασθενείς με διάφορα είδη λουτρών και κατάλληλη μουσική.
- Ερασίστρατος: Αυτός έκανε την διάκριση των νεύρων σε κινητικά και αισθητικά. Την ανακάλυψη αυτή, βέβαια, την έχουν αποδώσει στους Μπελ και Μαγκέντι.
- Αγαθίας ο Σχολαστικός: Μιλά για την αύρα του σώματος «Σώμα φέρων σκιοειδές αδερκέι σύμπνοον αύρη». Τέτοιες θεωρίες σφετερίστηκαν πολύ αργότερα διάφορες θρησκείες της Ανατολής, με αποτέλεσμα σήμερα να χαρακτηρίζονται ως Παραϊατρική!
Να διδάσκει αφιλοκερδώς την τέχνη του σε όποιον θέλει να την ακολουθήσει, με την προϋπόθεση να τηρήσει και αυτός με την σειρά του τον όρκο.
Να προσφέρει ΜΟΝΟ ζωή και όχι θάνατο, ακόμα και αν του το ζητήσει ο ίδιος ο ασθενής (αυτό ισχύει και στην περίπτωση της έκτρωσης – «άμβλωσης», όπως ρητά αναφέρει)
Να τηρεί το ιατρικό απόρρητο και να μην μεταφέρει ό,τι συναντά στο κάθε σπίτι
Να είναι εγκρατής».
Ο Γ. Κρύκας στο περιοδικό «Ιστορία (τ. 52)» αναφέρει: «Ο Ιπποκράτης επιχειρούσε επεμβάσεις που και σήμερα είναι δυσκολότατες (π.χ. διάνοιξη κρανίου με τρυπάνι). Επανέφερε στην θέση τους εξαρθρωμένα μέλη , έκοβε τα σεσηπότα, πραγματοποιούσε πλευρεκτομές, παρακεντήσεις στον θώρακα και στην κοιλιά, άνοιγε περινεφρικά αποστήματα, χειρουργούσε αιμορροΐδες και συρίγγια, χρησιμοποιούσε καθετήρα για να αφαιρέσει λίθους από την κύστη, πραγματοποιούσε δύσκολες επεμβάσεις στο κρανίο με χαλύβδινα εργαλεία και χρησιμοποιούσε στο χειρουργείο του φλεβοτόμους, οστεολαβίδες, μηχανήματα, πριόνια, μαχαίρια, βελόνες, τρυπάνια, μητροσκόπια και τόσα άλλα».
Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2024
Εκφράσεις από τα Αρχαία Ελληνικά που χρησιμοποιούμε σήμερα
- Αιδώς Αργείοι: όταν θέλουμε να καταδείξουμε αισθήματα ντροπής αναφερόμενοι σε κάποιον άλλο. Ειπώθηκε από τον Στέντορα (σε έντονο ύφος) προς τους Αργείους κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, με σκοπό να τους ανυψώσει το ηθικό όταν ο Αχιλλέας αποχώρησε από τη μάχη. (Ομήρου Ιλιάδα – Ε 787)
- Αντίπαλον δέος: όταν αναφερόμαστε σε ισχυρό αντίπαλο. (Θουκυδίδης – Γ 11)
- Από μηχανής θεός: μη αναμενόμενη βοήθεια – λύση – συνδρομή σε κάποιο πρόβλημα ή δύσκολη κατάσταση. Προέρχεται από θεατρικό τέχνασμα στην αρχαία Ελλάδα που χρησιμοποιούσαν οι τραγικοί ποιητές όταν ήθελαν να δώσουν διέξοδο στη πλοκή του έργου και στο οποίο κατά τη διάρκεια της παράστασης εμφανιζόταν ένας Θεός επάνω σε εναέρια κατασκευή (γερανός).
- Αρχή άνδρα δείκνυσι: όταν οι πράξεις – έργα χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο στον οποίο αναφερόμαστε. (Βίας ο Πριηνεύς – Σοφοκλής.... Αντιγόνη 62)
- Ασκός του Αιόλου: σε περιπτώσεις επικείμενων δεινών – καταστροφών. Ο Αίολος έδωσε έναν ασκό στον Οδυσσέα ο οποίος περιείχε ανέμους. Όταν λοιπόν οι σύντροφοι του Οδυσσέα άνοιξαν τον ασκό, απελευθερώθηκαν οι άνεμοι και παρέσυραν το πλοίο στο νησί των Λαιστρυγόνων. (Ομήρου Οδύσσεια Κ 1-56)
- Αχίλλειος πτέρνα: αδύνατο σημείο. Η φράση προέρχεται από το μύθο του Αχιλλέα, σύμφωνα με τον οποίο, όταν τον βύθιζε στο αθάνατο νερό η μητέρα του, επειδή τον κρατούσε από τη φτέρνα, στο συγκεκριμένο σημείο του σώματός του παρέμεινε θνητός.
- Βίος αβίωτος: ζωή ανυπόφορη. (Χίλων Ο Λακεδαιμόνιος)
- Γαία πυρί μειχθήτω: σε περιπτώσεις καταστροφής, όταν θέλουμε να δώσουμε έμφαση.
- Γη και ύδωρ: υποδηλώνει περιπτώσεις υποταγής , πλήρους υποχώρησης, παράδοσης άνευ όρων. Η φράση προέρχεται από τον Ηρόδοτο, σύμφωνα με τον οποίο οι Πέρσες απεσταλμένοι ζήτησαν από τους Σπαρτιάτες γη και ύδωρ σε ένδειξη υποταγής. (Ηροδότου Ιστορία V 17-18)
- Γόρδιος δεσμός: αναφέρεται σε περιπτώσεις δύσκολων προβλημάτων (άλυτων). Η φράση λέγεται σε περιπτώσεις δύσκολων καταστάσεων, όπως αυτή που αντιμετώπισε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν προσπάθησε να λύσει ένα πολύπλοκο κόμπο, το «γόρδιο δεσμό» τον οποίον σύμφωνα με τον χρησμό όποιος τον έλυνε θα γινόταν κυρίαρχος της Ασίας. (Αρριαννού 11 3)
- Δαμόκλειος σπάθη: απειλητικές καταστάσεις Η φράση προέρχεται από επεισόδιο που συνέβη μεταξύ του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου και του Δαμοκλή, ενός αυλικού κόλακα , όταν ο πρώτος θέλοντας να δείξει στο Δαμοκλή πόσο επικίνδυνο ήταν το αξίωμα του τυράννου τον έβαλε να καθίσει στο θρόνο, ενώ από πάνω του κρεμόταν ξίφος σε μια τρίχα αλόγου.
- Διέβην τον Ρουβίκωνα: σε περιπτώσεις που λαμβάνεται μία παράτολμη απόφαση. Η φράση αποδίδεται στον Ιούλιο Καίσαρα ο οποίος όταν το 49 π.Χ. αποφάσισε να κηρύξει εμφύλιο πόλεμο στην Ιταλία, πέρασε με το στρατό του τον ποταμό Ρουβίκωνα κατευθυνόμενος προς την Ρώμη.
- Δούρειος Ίππος: αναφέρεται σε περιπτώσεις δολιότητας, ή δώρων τα οποία υποκρύπτουν δόλο. Η φράση προέρχεται από τον Όμηρο και αναφέρεται κατά την περίοδο των Τρωικών πολέμων τότε που οι Έλληνες ενώ χάρισαν στους Τρώες ξύλινο άλογο μεγάλων διαστάσεων ως αφιέρωμα στους Θεούς, στο εσωτερικό του ήταν κρυμμένοι ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του, οι οποίοι άνοιξαν τις πύλες της Τροίας στους υπόλοιπους Έλληνες (Ομήρου Οδύσσεια λ 529)
- Δρακόντεια μέτρα: αναφέρεται σε περιπτώσεις λήψης αυστηρών – σκληρών μέτρων Η φράση προέρχεται από τον Δράκοντα (7ος αιώνας π.Χ) αρχαίο νομοθέτη των Αθηνών, ο οποίος ήταν γνωστός για τους αυστηρούς και σκληρούς νόμους που επέβαλε.
- Εκατόμβη: Θυσία με πολλά θύματα, μεγάλη απώλεια. Εκατόμβη στην αρχαία Ελλάδα ονόμαζαν την θυσία κατά την οποία γινόταν προσφορά από εκατό βόδια στους θεούς. (Ομήρου Ιλιάδα Α 65)
- Εξ απαλών ονύχων: αναφέρεται στην νηπιακή ηλικία κυριολεκτικά, ή σε παλαιότερη χρονική περίοδο μεταφορικά. Η φράση χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη νηπιακή ηλικία κατά την οποία ο άνθρωπος έχει μαλακά νύχια.
- Έπεα πτερόεντα: αερολογίες, αβάσιμα επιχειρήματα. Ομηρική έκφραση βασισμένη στην αντίληψη ότι τα λόγια όταν εκστομίζονται τα παίρνει ο αέρας. (Ομήρου Ιλιάδα Α 201)
- Επί ξυρού ακμής: στην κόψη του ξυραφιού, σε πολύ κρίσιμη κατάσταση, σε κρίσιμο σημείο. Ομηρική φράση η οποία ειπώθηκε από το Νέστορα στο Διομήδη στην προσπάθειά του να τον παροτρύνει για συμμετοχή στον πόλεμο εναντίον των Τρώων. (Ομήρου Ιλιάδα Κ 173)
- Ες αύριον τα σπουδαία: Αργότερα θα ασχοληθούμε με τα σοβαρά ζητήματα – θέματα, αναβολή. Τη φράση είπε ο Θηβαίος Αρχίας, όταν έλαβε το γράμμα που τον προειδοποιούσε ότι κινδυνεύει από τον Πελοπίδα. (Πλουτάρχου Πελοπ. 10)
- Ή ταν ή επί τας: Ή θα την φέρεις νικητής (ασπίδα) ή θα σε φέρουν επάνω της νεκρό.................ή θα επιτύχουμε, ή θα αποτύχουμε. Τη φράση έλεγαν οι Σπαρτιάτισσες μητέρες στα παιδιά τους, όταν τους έδιναν την ασπίδα για τον πόλεμο. (Πλουτάρχου Λακεδαιμ. Αποφθ.16)
- Ήξεις αφήξεις: Λέγεται όταν κάποιος αλλάζει συνεχώς γνώμη. Η φράση προέρχεται από το χρησμό του μαντείου των Δελφών « ήξεις αφήξεις ου θνήξεις εν πολέμω». Η θέση του κόμματος πριν ή μετά το αρνητικό μόριο ου, καθορίζει και τη σημασία του χρησμού.
- Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα: Λέγεται για όσους υπερηφανεύονται και καυχώνται για ανεπιβεβαίωτα κατορθώματα και καλούνται να αποδείξουν ότι λένε την αλήθεια. Η φράση προέρχεται από Αισώπειο μύθο σύμφωνα με τον οποίο κάποιος ισχυριζόταν ότι κάποτε στη Ρόδο έκανε ένα πολύ μεγάλο άλμα και του ζήτησαν να το επαναλάβει λέγοντάς του την παραπάνω φράση. (Αισώπου Μύθοι «Ανήρ Κομπαστής»)
- Ιστός της Πηνελόπης: Λέγεται για έργο που δεν τελειώνει. Η φράση είναι από τον Όμηρο όπου στην Οδύσσεια αναφέρεται στην Πηνελόπη η οποία ύφαινε ένα ύφασμα την ημέρα και το ξήλωνε τη νύχτα, θέλοντας να ξεγελάσει τους μνηστήρες μέχρι να γυρίσει ο Οδυσσέας από την Τροία. (Ομήρου Οδύσσεια τ 149)
- Και συ τέκνον Βρούτε: Φράση που απευθύνεται σε πρόσωπα που προδίδουν την εμπιστοσύνη μας.Την είπε ο Καίσαρας, όταν αναγνώρισε τον Βρούτο ανάμεσα στους δολοφόνους του.
- Κέρας Αμαλθείας: Παραπέμπει σε πλούτο – αφθονία υλικών αγαθών. Η φράση προέρχεται από περιστατικό όπου η Αμάλθεια έτρεφε το μικρό Δία με κέρατο κατσίκας γεμάτο γάλα και μέλι.
- Κέρβερος: Σκληρός, ανυποχώρητος. Προέρχεται από το ομώνυμο τέρας που φύλαγε τον Άδη και δεν επέτρεπε την είσοδο.
- Κομίζω γλαύκα εις Αθήνας: Όταν λέγονται ήδη γνωστά πράγματα. Η φράση λέγεται διότι στην Αθήνα η γλαύκα, η κουκουβάγια, ήταν γνωστή, σαν σύμβολο της Αθήνας και εικονιζόταν παντού, όπως στις στροφές των σπιτιών, στα νομίσματα κ.λ.π. (Αριστοφάνη, Όρνιθες, 301)
- Κόπρος του Αυγείου: Συγκεντρωμένες ατασθαλίες – καταστάσεις οι οποίες δύσκολα διορθώνονται. Η φράση προέρχεται από άθλο του Ηρακλή, κατά τον οποίο καθάρισε την κοπριά από τους στάβλους του Αυγείου.
- Κουτί της Πανδώρας: Εμφάνιση πολλών δεινών ταυτόχρονα. Η φράση προέρχεται από τη μυθολογία, σύμφωνα με την οποία ο Δίας για να τιμωρήσει τους ανθρώπους έδωσε στην Πανδώρα ως δώρο ένα κιβώτιο γεμάτο με όλες τις συμφορές, με αποτέλεσμα μόλις το άνοιξε να βγουν όλα τα δεινά, εκτός από την ελπίδα.
- Κύκνειο άσμα: Η τελευταία ενέργεια – πράξη – έργο κάποιου. Προέρχεται από το τελευταίο τραγούδι του κύκνου πριν το θάνατό του. (Πλάτωνος Φαίδων 84 Ε)
- Μέμνησο των Αθηναίων: Μην ξεχνάς αυτόν που πρόκειται να εκδικηθείς.Τη φράση έλεγε καθημερινά ένας υπηρέτης στο Δαρείο (κατόπιν εντολής του) υπενθυμίζοντας ότι έπρεπε να τιμωρήσει τους Αθηναίους, διότι συμμετείχαν στην πυρπόληση των Σάρδεων. (Ηροδότου V 105)
- Μερίς του λέοντος: Το μεγαλύτερο μερίδιο. (Αισώπου μύθοι «Λέων και αλώπηξ»)
- Μηδένα προ του τέλους μακάριζε: Μην βιάζεσαι να μακαρίσεις κάποιον πριν το τέλος. Με αυτή τη φράση σχολίασε ο Σόλωνας τους θησαυρούς του Κροίσου, όταν ο τελευταίος τους έδειξε με υπερηφάνεια. (Ηροδότου Ι 32 7)
- Ο κύβος ερρίφθη: Η απόφαση έχει ληφθεί. Τη φάση είπε ο Καίσαρας όταν αποφάσισε να κηρύξει εμφύλιο πόλεμο. Οι λατινομαθείς ευρωπαίοι το λένε στα λατινικά alea jacta est.
- Προκρούστειος Κλίνη: Προσαρμογή κάποιας κατάστασης βάσει συμφέροντος. Προέρχεται από τον μυθικό κακούργο Προκρούστη ο οποίος έδενε τα θύματά του σε κρεβάτι κι έπειτα τους έκοβε ή εξάρθρωνε τα πόδια, προκειμένου να τους φέρει σε ίσο μήκος με το κρεβάτι.
Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023
Τα πιο συνηθισμένα γλωσσικά σφάλματα
• Πήρατε λάθος απόφαση.
• Ο υπουργός αποφάσισε να επανδρώσει την υπηρεσία με κατάλληλο προσωπικό.
• Η γνώμη του προλαλήσαντα είναι εσφαλμένη.
• Η στάση των Σκοπίων θα καταγγελθεί σε όλα τα διεθνή fora.
• Ανακοινώθηκαν χθες δύο αντιφατικά non papers.
• Διαψεύθηκαν οι ελπίδες μου.
• Επισπεύθηκαν οι διαδικασίες.
• Τα δικαιούμενα ποσά.
• Τα αποτελέσματα του διεθνή ανταγωνισμού.
• Υποβάλλεται σε φυσιοθεραπεία.
• Επέρχεται συναισθηματική ωρίμανση.
–ν –). (Ο σωστός τύπος είναι: «ωρίμαση», ο οποίος σχηματίζεται από το ρ. ωριμάζω).
• Προσελήφθη στην εταιρεία σαν σύμβουλος εκδόσεων.
• Τον ειδοποίησαν να έλθει άμεσα.
• Ήθελα απλά να σου υπενθυμίσω την ώρα της συνάντησής μας.
• Κατ’ αρχήν δεν υπάρχει ομοφωνία.
• Πιθανά θα έλθει.
• Οι δυσάρεστες αυτές εξελίξεις προοιωνίζουν συμφορές.
• Δημοσιογραφικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία.
• Προηγήθηκε συζήτηση πριν από την προβολή του φιλμ.
• Οι επικεφαλείς της πορείας.
archive
Παρασκευή 20 Οκτωβρίου 2023
Ελληνική γλωσσική κληρονομιά
∆ιδασκαλία Αρχαίων Ελληνικών για παιδιά Ε’ και Στ’ ∆ηµοτικού από την Ψηφιακή Ακαδηµία Ευγένιος Βούλγαρης και την Πεµπτουσία!
Μιλώντας τα Ελληνικά κατέχουµε αξιοζήλευτα προνόµια:
- Η Ελληνική Γλώσσα είναι µία και ενιαία από τα αρχαία χρόνια µέχρι σήµερα. Τι σηµαίνει αυτό; Στην µακραίωνη ιστορία της, η Ελληνική Γλώσσα άλλαξε, αλλά δεν διασπάστηκε σε ξεχωριστές γλώσσες, όπως ο άνθρωπος αλλάζει από την παιδική στην ενήλικη ζωή, µα παραµένει το ίδιο πρόσωπο.
- Η Ελληνική Γλώσσα έχει µοναδικό λεξιλογικό πλούτο, όχι µόνο σε ποσότητα, αλλά και σε ποιότητα, καθώς έδωσε στην Ευρώπη τις λέξεις που φέρουν την κοινή πολιτισµική µας κληρονοµιά. «Από την φιλοσοφία µέχρι την ποίηση και το θέατρο, από την µυθολογία µέχρι την ιστορία και από τις πλαστικές τέχνες µέχρι την αρχιτεκτονική, η αρχαία Ελλάδα παραµένει για τους Ευρωπαίους η προφανέστερη αναφορά» (Henriette Walter, Η περιπέτεια των γλωσσών της ∆ύσης, εκδόσεις Ενάλιος, 2007, σ. 39).
- Στην Ελληνική Γλώσσα έχουν εκφραστεί αριστουργήµατα της ανθρώπινης διανόησης από φιλοσόφους, ρήτορες, λογίους, πατέρες της εκκλησίας, λογοτέχνες, επιστήµονες, που συγκροτούν το σώµα της αρχαίας, ελληνιστικής, βυζαντινής και νεοελληνικής γραµµατείας.
- Η Ελληνική Γλώσσα είναι ζωντανή. Εξακολουθεί να καλλιεργείται και να εκφράζει τα πνευµατικά δηµιουργήµατα και τις ανακαλύψεις του ανθρώπου. Για παράδειγµα, ο Γάλλος χειρουργός Σαρλ Εµµανιέλ Σεντιγιό (1804-1882) χρησιµοποίησε τις ελληνικές λέξεις µικρός και βίος, για να ονοµάσει έναν µικροσκοπικό ζωντανό οργανισµό, το µικρόβιο, όπως αναφέρει η «Henriette Walter» στο κεφάλαιο µε τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Τα αρχαία ελληνικά ακόµη γεννούν», του βιβλίου της: «Η περιπέτεια των γλωσσών της ∆ύσης» (εκδόσεις Ενάλιος, 2007, σ. 64).
- Αρχαία και Νέα Ελληνική είναι αξεχώριστες, διότι τα αρχαία είναι κρυµµένα µέσα στην γλώσσα που µιλάµε. Μιλώντας σήµερα την Ελληνική, αντλούµε από την δεξαµενή της αρχαίας και της βυζαντινής Ελληνικής λεξιλόγιο, γραµµατικές και συντακτικές δοµές, µηχανισµούς παραγωγής και σύνθεσης σε τέτοιο βαθµό, ώστε είναι αδύνατον να βάλουµε έναν διαχωριστικό «τοίχο», ανάµεσα στις µορφές της γλώσσας µας. Η ετυµολογία, δηλαδή η ενασχόληση µε τις ρίζες των λέξεων, το αποδεικνύει αυτό καθηµερινά.
Για µας είναι αδιανόητο να µην επωφεληθούν τα παιδιά µας από τα
προνόµια που απλόχερα µάς προσφέρει η γλώσσα µας. Την ανάγκη και τα
οφέλη της γνώσης των Αρχαίων Ελληνικών εκφράζει σε άρθρο του ο πολιτικός
επιστήµων και συγγραφέας Κωνσταντίνος Χολέβας: «Γιὰ κάθε Χριστιανό καὶ
Ἕλληνα ἡ γνώση τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν εἶναι “κτῆμα ἐς ἀεί”, ἀπαραίτητο
ἐφόδιο γιὰ τὴν μέθεξη στὴν Πίστη καὶ τὴν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ
γιὰ τὴν διαφύλαξη τῆς συνέχειας τοῦ Γένους μας. Γιὰ νὰ ἔχουν οἱ νέοι μας
ἀξίες καὶ ἰδανικά. Γιὰ νὰ ζήσει αὐτὸς ὁ λαὸς ἐλεύθερος ἀπὸ κάθε
δουλεία, ὑλική, στρατιωτική, πολιτιστική. Γιὰ νὰ παραμείνει ἡ
ἑλληνορθόδοξη παράδοση φάρος οἰκουμενικὸς καὶ πανανθρώπινος ποὺ θὰ
διδάσκει καὶ τὴν Εὐρώπη καὶ ἐμᾶς» (Κωνσταντίνος Χολέβας, Τὰ ἀρχαία
ἑλληνικά, ἡ Εὐρώπη κι ἐμεῖς. Εφημερίδα «Σημερινή», 13 Απριλίου 2011.
Ανάκτηση από: https://churchofcyprus.org.cy/19259).
Στόχοι των µαθηµάτων
- Ὄψις
Στις προσφερόµενες διαδικτυακές συναντήσεις, τα παιδιά του ∆ηµοτικού θα δουν και θα ακούσουν την αρχαία ελληνική γλώσσα, θα την επισκεφθούν και θα θαυµάσουν την οµορφιά της µέσα από επιλεγµένα κείµενα.
- Τέρψις
Οι συναντήσεις είναι σχεδιασµένες ως ευχάριστη ενασχόληση µε την γλώσσα, µέσα από γλωσσικά παιχνίδια και δραστηριότητες εξάσκησης της γλωσσικής φαντασίας και αντίληψης.
- Γνῶσις
Ως αποτέλεσµα, τα παιδιά θα αποκτήσουν γνώσεις για την ιστορία και την λειτουργία της γλώσσας µας, θα την εκτιµήσουν, θα ασκηθούν στην ποιοτική έκφραση γραπτού και προφορικού λόγου, και θα διευρύνουν τους πνευµατικούς τους ορίζοντες µέσα από τα νοήµατα των αναγνωσµάτων της αρχαίας ελληνικής και της εκκλησιαστικής γραµµατείας, µε τα οποία θα έρθουν σε επαφή.
Γενικές πληροφορίες
Ποιοι µπορούν να δηλώσουν συµµετοχή:
Τα µαθήµατα απευθύνονται σε παιδιά Ε’ και Στ’ τάξης ∆ηµοτικού Σχολείου.
Ωράριο και διάρκεια: Τετάρτη, 18.00 – 19.30 (Α’ τετράµηνο: Οκτώβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 και Β’ τετράµηνο: Φεβρουάριος 2024 – Ιούνιος 2024).
Γλώσσα διδασκαλίας: Επίσηµη γλώσσα διδασκαλίας του διαδικτυακού Σχολείου είναι τα Ελληνικά. Σε περίπτωση που υπάρξει ενδιαφέρον, τα µαθήµατα µπορούν να προσφερθούν και στα Αγγλικά.
∆ιδάσκαλοι: Οι φιλόλογοι ∆ρ Ειρήνη Παρασκευά Ροδοσθένους, ∆ρ Φωτεινή Θεοδούλου και Νίκη Μ. Χριστοδούλου.
Βιογραφικά ∆ιδασκόντων
▸ ∆ρ Ειρήνη Παρασκευά Ροδοσθένους
Η Ειρήνη Ροδοσθένους είναι διδάκτωρ Φιλολογίας από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών και διπλωµατούχος της Μουσικής Ακαδηµίας Mozarteum στην Αυστρία στο Κλασικό Τραγούδι, στην Σύνθεση και Ενορχήστρωση. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται, κυρίως, στον χώρο της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραµµατείας και της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας.
∆ιετέλεσε λειτουργός του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και Σύµβουλος Φιλολογικών Μαθηµάτων στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού. Ασχολήθηκε µε την διδακτική των Αρχαίων Ελληνικών, της Λογοτεχνίας και της Νεοελληνικής Γλώσσας στην Μέση Εκπαίδευση. Συµµετείχε στην διαµόρφωση των Αναλυτικών Προγραµµάτων από το 2010 ως Παιδαγωγικός Σύνδεσµος στο Μάθηµα των Αρχαίων Ελληνικών και της Λογοτεχνίας. Το 2015 προήχθη στην θέση της Επιθεωρήτριας Μέσης Εκπαίδευσης στα Φιλολογικά Μαθήµατα και το 2021 ανέλαβε την θέση της Πρώτης Λειτουργού Εκπαίδευσης. ∆ιατελεί Εθνική Επιθεωρήτρια στα Ευρωπαϊκά Σχολεία σε ό,τι αφορά την διδασκαλία των Αρχαίων και Νέων Ελληνικών.
Έχει δηµοσιεύσει σειρά άρθρων και εισηγήσεων σε επιστηµονικά περιοδικά και Πρακτικά Συνεδρίων, µε θεµατικές που αφορούν στην διδακτική των Αρχαίων Ελληνικών, στην διδακτική µεθοδολογία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας. Συµµετείχε σε διεθνή και τοπικά συνέδρια, σε Σεµινάρια και Ηµερίδες, όπου κατέθεσε εισηγήσεις, µελέτες και έρευνες.
▸ ∆ρ Φωτεινή Θεοδούλου
Η Φωτεινή Θεοδούλου σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήµιο Κύπρου. Έκανε Μεταπτυχιακό στην Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση ∆ιδασκαλίας στο Πανεπιστήµιο Λευκωσίας και ∆ιδακτορικό στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία στο ίδιο Πανεπιστήµιο. Παρακολούθησε µεταπτυχιακά σεµινάρια Κλασικής Φιλολογίας στο Ludwig-Maximilians-Universität του Μονάχου, από το οποίο απέκτησε το Grosses Deutches Sprachdiplom. Από το 2006 εργάζεται στην Μέση Εκπαίδευση ως καθηγήτρια Φιλολογικών Μαθηµάτων. Από τον Σεπτέµβριο του 2016 µέχρι τον Αύγουστο του 2023 ήταν Σύµβουλος Φιλολογικών Μαθηµάτων και µέλος της Οµάδας Αναλυτικών Προγραµµάτων για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισµού και Νεολαίας, στο πλαίσιο της οποίας, µεταξύ άλλων, συµµετείχε στην συγγραφή των διδακτικών εγχειριδίων για τα Αρχαία Ελληνικά στο Γυµνάσιο, παρήγαγε διδακτικό και άλλο υλικό, διενήργησε επιµορφώσεις εκπαιδευτικών σε ζητήµατα ενσωµάτωσης νέων τεχνολογιών, µεθοδολογίας και αξιολόγησης διδασκαλίας στα φιλολογικά µαθήµατα κ.ά. Κατά το σχολικό έτος 2021-2022 ανέλαβε µε ανάθεση από τον Υπουργό Παιδείας, Αθλητισµού και Νεολαίας την διαµόρφωση και την εφαρµογή του προγράµµατος της Κατεύθυνσης «Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισµός» στο νεοσύστατο Ολοήµερο Σχολείο ∆ιαθεµατικής – ∆ιεπιστηµονικής Μάθησης του Παγκυπρίου Γυµνασίου, στο οποίο υπηρετεί µέχρι σήµερα.
▸ Νίκη Χριστοδούλου
Η Νίκη Χριστοδούλου σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία και Ελληνική Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Έκανε Μεταπτυχιακό στην Θεωρητική Γλωσσολογία στο Πανεπιστήµιο Αθηνών και στο Πανεπιστήµιο του Σάλτσµπουργκ. Παρακολούθησε το International Summerschool in Linguistics (GISSL) στo Πανεπιστήµιο της Χερώνας µε υποτροφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατέχει το Grosses Deutches Sprachdiplom του Πανεπιστηµίου Ludwig – Maximilian του Μονάχου. Εργάστηκε στο Κέντρο Θησαυρού Κυπριακής Ελληνικής στο πρόγραµµα ψηφιοποίησης της κυπριακής γραµµατείας. Εργάστηκε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου ως µέλος της Οµάδας των Αναλυτικών Προγραµµάτων και της συγγραφικής οµάδας των εγχειριδίων για τα Αρχαία Ελληνικά στο Γυµνάσιο. Εξέδωσε βιβλία και έκανε ανακοινώσεις σε επιστηµονικά συνέδρια σχετικές µε φωνολογικά και µορφολογικά φαινόµενα της αρχαίας ελληνικής και των νέων ελληνικών ιδιωµάτων. Είναι µέλος της Μόνιµης Κυπριακής Επιτροπής Τυποποίησης Γεωγραφικών Ονοµάτων. Εργάζεται στην Μέση Εκπαίδευση ως καθηγήτρια Φιλολογικών Μαθηµάτων. Ανέλαβε µε ανάθεση από τον Υπουργό Παιδείας την διαµόρφωση και την εφαρµογή του προγράµµατος «Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισµός» στο νεοσύστατο Γυµνάσιο ∆ιαθεµατικής – ∆ιεπιστηµονικής µάθησης.
Ηµεροµηνίες µαθηµάτων 1ου Τετραµήνου
Τετάρτη 4, 11, 18, 25 Οκτωβρίου 2023
Τετάρτη 1, 8, 15, 22, 29 Νοεµβρίου 2023
Τετάρτη 6, 13, 20 ∆εκεµβρίου 2023
Τετάρτη 10, 17, 24, 31 Ιανουαρίου 2024
Ώρες µαθηµάτων: 18:00-19:30
Πλατφόρµα ∆ιδασκαλίας:
ΖΟΟΜ και MICROSOFT TEAMS
∆ίδακτρα
Συνολικό Κόστος ∆ιδάκτρων 1ου Τετραµήνου για 16 εβδοµαδιαία µαθήµατα µιάµισης ώρας: 200 ευρώ.
Ειδική έκπτωση για πολύτεκνες οικογένειες (20%) και ιδρύµατα παιδικής προστασίας (για τα ιδρύµατα επικοινωνήστε µε την γραµµατεία για λεπτοµέρειες).
Ελληνική Γλωσσική Κληρονοµιά
Πληροφορίες: 210 7718077
Παρασκευή 7 Ιουλίου 2023
Αρχαία, Νέα ή Ελληνικά;
Δεν γνωρίζω τι θα έπρεπε να με εκπλήσσει περισσότερο. Η πρόταση των 56 πανεπιστημιακών δασκάλων για την κατάργηση της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο ή η έκπληκτη αντίδραση των συναδέλφων μου φιλολόγων για την εν λόγω κίνηση; Δυστυχώς, πλέον, μάλλον δεν με εκπλήσσει τίποτε, καθώς όπως έγραφε και ο Ρώσος φιλόσοφος και θεολόγος Μπερντιάεφ «ποτέ άλλοτε οι ουτοπίες δεν ήταν τόσο πραγματοποιήσιμες όσο στην εποχή μας».
Η αλήθεια, όμως, είναι ότι το πρόβλημα έχει βαθιές ρίζες. Εδώ και αρκετές δεκαετίες, το γλωσσικό ζήτημα αποτελεί ένα διαρκές πεδίο άγονης αντιπαράθεσης για φιλολόγους και όχι μόνο. Μέσα από τις παλαιότερες διαμάχες δημοτικιστών και καθαρευουσιάνων φτάσαμε στα νεότερα ψευδοδιλήμματα του τύπου Αρχαία ή Νέα Ελληνικά; Στην πραγματικότητα, όμως, όλες αυτές οι διαφωνίες αποτελούν σκιαμαχίες. Πρόκειται για μάχες που δίνονται «για ένα πουκάμισο αδειανό», καθώς με τη στάση αυτή καταφέραμε να μετατρέψουμε το σώμα της ελληνικής σε πτώμα, το οποίο μάλιστα αρκετοί σκυλεύουν διαρκώς (σκυλεύω = αφαιρώ τα όπλα του νεκρού μετά τη μάχη και τα παίρνω ως λάφυρα).
Αν κάτι πάντως με προβλημάτισε στην ανακοίνωση των πανεπιστημιακών, αυτό είναι η αντιμετώπιση της Αρχαίας Ελληνικής ως νεκρής γλώσσας. Είναι καταπληκτικό πώς σε αυτή τη μικρή χώρα καταφέρνουμε να αγνοούμε αυτό που γνωρίζει όλη η ανθρωπότητα. Μια γλώσσα που εξακολουθεί να διδάσκεται σε χώρες όπως, η Αγγλία, το Βέλγιο, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Νορβηγία, η Ρωσία και άλλες ων ουκ έστιν αριθμός. Μια γλώσσα, για την οποία ξεσηκώθηκαν στη Γαλλία εκπαιδευτικοί αλλά και απλοί πολίτες, διαμαρτυρόμενοι για την επιχειρούμενη κατάργησή της. Αλλά βέβαια εδώ στην Ελλάδα είχαμε πάντα σημαντικότερους λόγους κινητοποιήσεων. Παραλλάσσοντας το γνωστό στίχο του Κ. Π. Καβάφη, «για Αρχαία να μιλούμε τώρα!…»
Δεν έχω καμία πρόθεση να επιχειρηματολογήσω υπέρ της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο και αυτό, γιατί νιώθω ότι μιλώντας για κάτι τόσο αυτο-νόητο θα το καταστήσω α-νόητο. Εξάλλου, έχουν γραφτεί πάρα πολλά επί του θέματος. Θα περιοριστώ απλώς στο να επισημάνω ότι η Αρχαία μας Γλώσσα είναι ο πνεύμονας του πολιτισμού μας. Είναι η εθνική μας κιβωτός μέσω της οποίας ταξιδεύουν στο χρόνο οι υψηλότερες αξίες του ανθρώπινου πνεύματος. Σήμερα, και ο πιο αγράμματος Έλληνας μπορεί να αναγνωρίσει αρχαίες λέξεις, όπως «δημοκρατία», «θάλασσα», «πολιτεία», «θεός», «ειρήνη», «ελευθερία», «δικαιοσύνη» όχι μόνο σε μια αρχαία επιγραφή αλλά και στο καθημερινό του λεξιλόγιο. Και αυτό γιατί οι λέξεις αυτές δεν έπαψαν να προφέρονται στα χείλη μας εδώ και τόσες χιλιάδες χρόνια. Όμως, «σβήνοντας κανείς ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να σβήνει και ένα αντίστοιχο από το μέλλον», όπως έγραφε και ο Γ. Σεφέρης. Γι’ αυτό και η άγνοια του γλωσσικού μας παρελθόντος ευθύνεται, κατά τη γνώμη μου, για τη γλωσσική ακατανοησία του παρόντος.
Κατά συνέπεια, η έξωση των Αρχαίων Ελληνικών από το σχολείο δεν μπορεί να συνιστά προοδευτική πράξη. Αν περιορίσουμε τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών, στο σχολείο με την προτεινόμενη κατάργησή τους στο Γυμνάσιο, θα ξανακάνουμε το μάθημα αυτό προνόμιο μιας μικρής ταξικής ελίτ, δηλαδή των ολίγων. Κατά πόσο όμως συνάδει αυτό με τον περίφημο εκδημοκρατισμό της παιδείας μας; Όσο για τον επιχειρούμενο συσχετισμό των Αρχαίων Ελληνικών με την αποκαλούμενη συντηρητική ιδεολογία, θα πρέπει κάποτε να σοβαρευτούμε. Μήπως θα πρέπει να θυμίσουμε ότι οι κυριότεροι εκπρόσωποι της μαρξιστικής ιδεολογίας, ο Μαρξ και ο Ένγκελς, ήταν λάτρεις του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, δηλώνοντας περήφανοι για την αρχαιομάθειά τους; Αλλά και ο ίδιος ο Βλαδίμηρος Λένιν επιδείκνυε ασίγαστο πάθος για τις κλασικές σπουδές, καθώς από μαθητής σχεδόν μπορούσε να μεταφράζει τους μεγάλους Έλληνες κλασικούς. Πώς αλλιώς θα γινόταν εξάλλου ένας Λένιν; Άρα στο όνομα ποιας ακριβώς αριστερής ιδεολογίας, η συγκεκριμένη ενέργεια της κατάργησης των Αρχαίων Ελληνικών αναγορεύεται ως επαναστατική πράξη;
Δεν θα τολμούσα με τόση ευκολία να εκστομίσω ότι είναι «παρά φύσιν» η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο. Αντιθέτως, μπορώ με βεβαιότητα να υποστηρίξω ότι είναι «παρά φύσιν» το γεγονός ότι οι σημερινοί Έλληνες μαθητές δεν θεωρούν πλέον τα Αρχαία Ελληνικά ως Ελληνικά. Και αυτό γιατί τα περίφημα Αρχαία δεν διδάσκονται ως Ελληνικά αλλά ως μια μάλλον ξένη γλώσσα. Και γι’ αυτό όμως διατηρώ αμφιβολίες, καθώς η διδασκαλία των ξένων γλωσσών είναι πολύ πιο γοητευτική.
Δυστυχώς, εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν καταφέραμε να απαλλαγούμε από ένα απαρχαιωμένο σύστημα διδασκαλίας. Θα έλεγε κανείς ότι η διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας με τον συγκεκριμένο τρόπο ισοδυναμούσε και ισοδυναμεί με μια τιμωρητική σχεδόν πράξη στο ελληνικό σχολείο. Η έμφαση στη στείρα απομνημόνευση τύπων και η αναγωγή των νεκρόφιλων χρονικών και εγκλιτικών αντικαταστάσεων σε υπέρτατο αυτοσκοπό της διδασκαλίας κατάφερε να καταστήσει το ουσιώδες αυτό μάθημα σε μάθημα ρουτίνας. Κατάφερε τελικά να μας κάνει να προσκολληθούμε στο γράμμα και όχι στο πνεύμα του μαθήματος. Όμως για να θυμηθούμε και μια παλιά ελληνική επιγραφή, «το γράμμα αποκτείνει, το δε πνεύμα ζωοποιεί». Και εμείς σκοτώσαμε το πνεύμα.
Τα παραπάνω ωστόσο δεν μπορούν και δεν πρέπει να μας οδηγούν σε σκέψεις κατάργησης του μαθήματος, καθώς με τη λογική αυτή θα έπρεπε να καταργηθεί και ένα πλήθος άλλων μαθημάτων που διδάσκονται με ανάλογο τρόπο. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι η κατάργηση αλλά η αναβάθμιση του μαθήματος. Η διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής στο Γυμνάσιο όχι μόνο δε λειτουργεί εις βάρος της διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής αλλά θα μπορούσε με εμπνευσμένο και παιγνιώδη τρόπο να την ανεβάσει σε υψηλότερο επίπεδο.
Όντως το ζητούμενο δεν είναι να μάθουμε τα παιδιά να γράφουν και να μιλούν Αρχαία Ελληνικά. Το ζητούμενο είναι να τα μυήσουμε στη γοητεία της απλότητας και επιγραμματικότητας του αρχαίου ελληνικού λόγου.
Να τα βοηθήσουμε να κατανοήσουν και να εξερευνήσουν τις ρίζες της γλώσσας τους και τη διαχρονική της εξέλιξη.
Να εμπλουτίσουμε το ομολογουμένως πενιχρό λεξιλόγιό τους.
Να ενισχύσουμε τη φυσική εκφορά του ελληνικού λόγου που σε λίγο θα αποτελεί terra incognita.
Να διευρύνουμε τα όρια της γλώσσας τους και μαζί τα όρια της σκέψης τους.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να καταφέρουμε τους πείσουμε ότι τα περίφημα ΑΡΧΑΙΑ είναι τελικά ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Είναι η ίδια γλώσσα που κατάφερε να διατηρηθεί ζωντανή στο πέρασμα των αιώνων και που καμιά νομοθετική πράξη δεν μπορεί να ακυρώσει. Σε τελική ανάλυση, έχουμε την ηθική υποχρέωση να κάνουμε αυτά τα παιδιά να αισθανθούν υπερήφανα τουλάχιστον για την αρχαιότητα της γλώσσας τους. Θα ήταν τραγικό να τους στερήσουμε ό,τι πολυτιμότερο έχουν, την ίδια τους την ταυτότητα.
Το 1975, στο Διεθνές Συνέδριο του Συμβουλίου της Ευρώπης, είχε διατυπωθεί το σύνθημα: «Un avenir pour notre passé» ήτοι «ένα μέλλον για το παρελθόν μας». Αυτό το μέλλον οφείλουμε να εξασφαλίσουμε και για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα που αποτελεί το πιο σημαντικό κομμάτι του παρελθόντος μας αλλά και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ας της δώσουμε ένα μέλλον που της αξίζει.